Bitki baxımının uğuru planlı qulluqdan, düzgün əkin zamanından, ehtiyyatlı budamadan və təbii mübarizə üsullarının tətbiqindən asılıdır. Müəyyən dövrlərdə görülən tədbirlər həm məhsulun keyfiyyətinə, həm də torpaq və ətraf mühitin sağlamlığına ciddi müsbət təsir göstərir.

1. Mövsümi Təqvim – İl Boyu Addım‑Addım Baxım

1.1 Bahar (Mart–May)

Əkin və transplantasiya: Torpaq temperaturu 8–12 °C-ə çatanda tərəvəz və meyvə fidanları əkinməlidir; nəmlənmə, suvarma sistemi quraşdırılmalıdır.

Budama: Qışdan zədələnmiş budaqların kəsilməsi çiçək və meyvə formalaşması üçün vacibdir.

Torpaq və gübrələmə: Orqanik kompost, balanslı NPK gübrəsi tətbiqi vegetativ inkişaf üçün əsasdır.

Zərərvericilərə qarşı monitorinq: IPM sisteminə uyğun olaraq larva, yumurta tapılması və erkən təbii müdaxilə vacibdir.

1.2 Yay (İyun–Avqust)

Suvarma: Dərin, az‑tez intervalarla verilməlidir – səhər və ya axşam vaxtı; bu üsul kök sistemini gücləndirir.

Mulçlama təkrar edilməsi: Torpağı isidən günəşdən qoruyur, nəm evaporationunu minimuma endirir.

Qısa budamalar: Zərər görmüş gövdələrin təmizlənməsi və məhsuldaşan formanın yaxşılaşdırılması üçün aparılır.

Zərərvericilərlə döyüş: Ladybug, lacewing, Trichogramma kimi faydalı həşəratlar vasitəsilə monitorinq və müdaxilə toxumarolu yanaşma tələb olunur.

1.3 Payız (Sentyabr–Noyabr)

Son gübrələmə: Yavaş səpilmə gübrələri ilə torpaq qışa hazırlaşdırılır – bu, gələn ilin məhsuldarlığını artırır.

Böyük budama: Möhkəm olmayan, xəstə və köhnə yarpaqlı budaqlar təmizlənir, yarpaqlar yığılır.

Çiçək toxumlarının yığımı: Son dərəcə vacibdir, çünki onların qışda çürüməsinə mane olur.

Qorunma tədbirləri: Zərərvericilərin yaşayış yerləri aradan qaldırılır, su kanalları yığılır.

1.4 Qış (Dekabr–Fevral)

Torpaq qoruyucu örtük: Qar altında torpaq qorunur və qışa hazırlıq tədbirləri tamamlanır.

Alətlərin saxlanması: Bütün suvarma və əkin alətləri qış üçün təmizlənir və saxlanır.

Planlama və hazırlıq: Növbəti mövsüm üçün toxum seçimi və məhsul planlaşdırılması aparılır.

Meyvə ağaclarının qorunması: Qış şaxta və külək zədələrinə qarşı ağaclar qorunur.

2. Təbii Mübarizə Üsulları

2.1 Biologik Müdaxilələr

Faydalı həşəratlar: Ladybug, lacewing, Trichogramma kimi təbii yırtıcılar zərərvericilərlə mübarizədə əsas vasitələrdir.

Mikrobiyal preparatlar: Bacillus thuringiensis və digər təbii bakteriyalar zərərvericiləri təbii yolla məhv edir.

Feromonal tələlər: Cins çəkici tələlər zərərvericilərin monitorinqi və təbii müdaxiləsi üçün istifadə olunur.

Bitkiçəkləmə: Marigold, nasturtium kimi təbii repellent bitkilərdən istifadə edilir.

2.2 Preventiv Tədbirlər

Toxum seçimi: Xəstəliyə davamlı və yerli şəraitə uyğun növlərin seçilməsi əsasdır.

Bitki dövrlənməsi: Eyni sahədə müxtəlif növlərin növbələşməsi torpaq yorulmasının qarşısını alır.

Sanitariya və təmizlik: Xəstə bitki hissələrinin təmizlənməsi və yandırılması vacibdir.

Optimal məsafə: Bitkilər arasında kifayət qədər məsafə hava dövranını təmin edir.

2.3 QUMAT KOMBİ MİX-in Rolu

İmmunitet artırma: Hümik və fülvik turşular bitki immuniteti və stress dözümlülüyünü artırır.

Kök gücləndirilməsi: Güclü kök sistemi bitkilərin xəstəliklərə qarşı müqavimətini artırır.

Mikroelementlər dəstəyi: Dəmir, mis, manqan kimi vacib elementlər bitkinin sağlamlığını təmin edir.

Torpaq mikroflora balansı: Faydalı mikroorqanizmlərin inkişafına dəstək verir.

Mövsümi qulluq təqvimi, təbii zərərverici mübarizəsi və düzgün edilən budamalar bu üçlük kənd təsərrüfatında məhsuldarlığı, ekosistemi və gəlirliliyi eyni anda yüksəldir. QUMAT KOMBİ MİX bu sistemdə torpaqdan başlayaraq bitkinin bütün mərhələlərini dəstəkləyir və mövsümi qulluq təqvimində mükəmməl nəticələr əldə etməyə kömək edir.

Təbiət bizə hidrologiya ilə bağlı böyük imkanlar verir amma bu, düzgün idarə olunmadıqda həm su itkisinə, həm də məhsulun keyfiyyətinə ciddi təsir göstərə bilər. Aşağıdakı bölmələrdə fermerlər üçün ən son elmi bilgilərlə əsaslı təlimatlar yer alır.

1. Damcı Suvarma: Su İstifadəsində Yüksək Səmərəlilik

1.1 Damcı Suvarma Üstünlükləri

Su qənaəti: Damcı suvarma su istifadəsini 30-90% azaldır və suyun 90%-ə qədər real istifadəsinə imkan verir.

Məhsuldarlıq artımı: Su tələbatını balanslı şəkildə qarşılayaraq məhsul keyfiyyətini 20-50% yüksəldir.

Xəstəlik azalması: Bitki yarpaqları quru qalır, penslik və xəstəliklər minimuma enir.

Gübrə səmərəliliyi: Gübrələr su ilə birlikdə birbaşa kök bölgəsinə çatdırılır.

1.2 Tətbiq Tövsiyələri

Filtr sistemi təmizliyi: Mütəmadi təmizlənməli, xüsusilə yüksək dəmir tərkibli sularda diqqətli olunmalıdır.

Quraşdırılma səviyyəsi: Damcıların bərabər paylanması suyun optimal istifadəsini təmin edir.

Su həcmi tənzimləməsi: Yayılan su həcmi və intensivliyi məhsula görə tənzimlənməlidir.

Vaxt planlaşdırılması: Səhər erkən və ya axşam saatlarında suvarma ən səmərəlidir.

2. Su Keyfiyyəti Parametrləri

2.1 pH və Elektrik Keçiriciliyi

Optimal pH dəyəri: 6.0-7.0 aralığında olmalıdır. Bu aralıq qida maddələrinin ən yaxşı mənimsənilməsini təmin edir.

Elektrik keçiriciliyi (EC): 0.5-2.0 mS/cm aralığı əksər bitkiler üçün idealdır.

Duzluluq nəzarəti: Yüksək duzlu sular torpaq duzlaşmasına səbəb ola bilər.

Karbonatlılıq: Yüksək karbonat tərkibli sular pH artımına səbəb olur.

2.2 Su Təmizliyi və Filtrləmə

Mexaniki filtrləmə: Qum, gil və digər bərk hissəciklərin təmizlənməsi damcı sistemin sıxılmasının qarşısını alır.

Kimyəvi təmizləmə: Yüksək dəmir və manqan tərkibli sularda oksidləşdirici filtrləmə lazımdır.

Bioloji təmizlik: Bakteriya və alg artımının qarşısının alınması üçün UV şüalanma və ya xlor istifadəsi.

Su saxlama: Təmiz su saxlama çənləri düzenli təmizlənməli və dezinfeksiya edilməlidir.

3. QUMAT ilə Su Səmərəliliyi

3.1 Su Tutma Qabiliyyətinin Artırılması

Hümik turşuların təsiri: QUMAT KOMBİ MİX torpağın su tutma qabiliyyətini 30%-ə qədər artırır.

Fülvik turşular: Su molekullarının bitki tərəfindən mənimsənilməsini asanlaşdırır.

Kolloidal struktur: Torpaq hissəciklərinin birləşməsi su drenajını yavaşlatır.

Mikroelementlər: Su stressinə qarşı bitki müqavimətini artırır.

Optimal su menecmenti və keyfiyyəti təmin ediləndə, QUMAT KOMBİ MİX ilə birlikdə maksimum məhsuldarlıq və su qənaəti əldə edilir. Bu sistem həm iqtisadi, həm də ekoloji baxımdan davamlı təsərrüfat formasını təmin edir.

Sağlam və yüksək məhsuldar bağçılıq təşəbbüslərinin əsası məhsula və torpaq şəraitinə uyğun nəzərdə tutulmuş gübrələmə proqramıdır. İdeal dövr, dozaj, gübrə növü və tətbiq üsulu bu proqramın uğurunu müəyyən edir.

1. 4R Prinsipi ilə Resurs İdarəçiliyi

1.1 "4R" Beynəlxalq Standartı

Right Source (Düzgün Mənbə): Bitkinin ehtiyacına uyğun gübrə seçimi və torpaq şəraitinin nəzərə alınması.

Right Rate (Düzgün Dozaj): Torpaq analizi əsasında optimal dozajın tənzimlənməsi və artıq gübrələmənin qarşısının alınması.

Right Time (Düzgün Vaxt): Əsas inkişaf mərhələlərində tətbiq - bahar, çiçəkləmə, meyvə bağlama dövrləri.

Right Place (Düzgün Yer): Səpilmə zamanı qarışdırma və fertiqasiya üçün damcı suvarma istifadəsi.

2. Mövsümə Uyğun Gübrələmə Cədvəli

2.1 Bahar Mövsümü (Mart-May)

Əkin öncəsi hazırlıq: Torpaq testi aparılır və pH, əsas makro və mikroelementlərin miqdarı müəyyən edilir.

Əsas gübrələmə: NPK gübrələrinin 25-50%-i əkin zamanı torpağa qarışdırılır.

Organik gübrələr: Kompost və ya çürümüş heyvandarlıq gübrəsi torpağa əlavə edilir.

QUMAT tətbiqi: Kök sisteminin gücləndirilməsi üçün ilk tətbiq həyata keçirilir.

2.2 Yay Mövsümü (İyun-Avqust)

Çiçəkləmə dövründə: Fosfor və potassium əsaslı gübrələrlə çiçək formalaşması dəstəklənir.

Maye gübrələr: Damcı suvarma sistemi ilə həftəlik tətbiq həyata keçirilir.

Mikroelement dəstəyi: Çinko, bor, dəmir çatışmazlığının qarşısı alınır.

Stress dövründə dəstək: Yüksək temperatur və quraqlıq zamanı QUMAT istifadəsi artırılır.

2.3 Payız Mövsümü (Sentyabr-Noyabr)

Məhsul sonrası bərpa: Bitkilərin qış üçün hazırlaşması və enerji ehtiyatlarının artırılması.

Yavaş sərbəst olan gübrələr: Uzunmüddətli təsir üçün yavaş sərbəst olan NPK kompleksləri istifadə edilir.

Kök sisteminin gücləndirilməsi: Fosfor əsaslı gübrələrlə kök inkişafı dəstəklənir.

Torpaq strukturunun yaxşılaşdırılması: Organik maddələr və QUMAT ilə torpaq keyfiyyəti artırılır.

3. Bitki Növlərinə Görə Spesifik Proqramlar

3.1 Meyvə Ağacları (Alma, Armud, Şaftalı)

İlkin inkişaf: Azot əsaslı gübrələrlə vegetativ artım stimullaşdırılır.

Çiçəkləmə mərhələsi: Bor və kalsium əlavəsi ilə çiçək keyfiyyəti artırılır.

Meyvə bağlama: Potassium və fosfor dozası artırılaraq meyvə keyfiyyəti yaxşılaşdırılır.

Yetişmə dövrü: Şəkər tərkibi və əlavə mad keyfiyyəti üçün balans qorunur.

3.2 Tərəvəz Bitkiləri (Pomidor, Xiyar, Bibər)

Şitil mərhələsi: Balans NPK ilə güclü şitil formalaşması təmin edilir.

Transplantasiya sonrası: Stress azaltmaq üçün QUMAT və mikroelementlər tətbiq edilir.

Çiçəkləmə və bağlama: Kalsium və bor əlavəsi ilə meyvə keyfiyyəti artırılır.

Davamlı məhsuldarlıq: Hər 10-14 gündə bir balans gübrələmə həyata keçirilir.

3.3 Taxıl Bitkiləri (Buğda, Arpa, Qarğıdalı)

Əkin zamanı: Fosfor və potassium əsaslı əsas gübrələmə aparılır.

Kardeşlenme mərhələsi: Azot gübrələri ilə vegetativ artım dəstəklənir.

Sünbüllənmə dövrü: Mikroelementlər və protein keyfiyyətini artıran gübrələr istifadə edilir.

Yetişmə: Son mərhələdə potassium əsaslı gübrələrlə məhsul keyfiyyəti artırılır.

4. QUMAT KOMBİ MİX-in Gübrələmə Proqramındakı Rolu

4.1 Hümik və Fülvik Turşuların Faydaları

Qida maddələrinin mənimsənilməsi: Digər gübrələrin effektivliyini 30-40% artırır.

Torpaq strukturunun yaxşılaşdırılması: Su tutma qabiliyyəti və havalandırma yaxşılaşır.

Mikroelementlərin aktivləşdirilməsi: Torpaqda mövcud olan elementlərin bitkiyə çatdırılması asanlaşır.

Stress müqaviməti: Quraqlıq, şaxta və digər stress şəraitinə qarşı müqavimət artır.

Düzgün gübrələmə proqramı torpaq analizindən başlayır və bitkinin həyat döngüsünün hər mərhələsində spesifik ehtiyacları nəzərə alır. QUMAT KOMBİ MİX bu proqramda digər gübrələrin effektivliyini artıran və uzunmüddətli torpaq sağlamlığını təmin edən əsas komponent rolunu oynayır.

pH torpağın turşuluq–alkalilik səviyyəsini göstərən bir parametrdir və bitki sağlamlığı üçün həlledici əhəmiyyət daşıyır. Düzgün pH balansı olmadan ən keyfiyyətli gübrələr belə tam effektiv ola bilməz.

1. pH Nədir və Niyə Vacibdir?

1.1 pH Şkalası

pH 0–14 arasında qiymətləndirilir: 0-6 turş, 7 neytral, 8-14 alkalin.

Fermerlər üçün ideal aralıq: 6.0–7.5 hesab olunur – bu sahədə mikrob fəaliyyətləri optimal olur.

Qida mənimsənməsi: pH qida maddələrinin torpaqda çözümlülüyünü və bitki kökünün mənimsəməsini müəyyən edir.

Element bağlanması: Turş və alkalin torpaqlarda fosfor, dəmir, maqnezium bağlanmış struktura malik olur.

2. Optimal pH Aralıqları

2.1 Əksər Tərəvəz və Meyvə Bitkiləri

pH 6.0 – 7.0: Pomidor, xiyar, kələm, alma, armud və əksər mədəni bitkilər.

Səbəblər: Bu aralıqda makro və mikroelementlər ən yaxşı formada mənimsənilir.

Nutrient əldə edilməsi: Fosfor, azot, kalium və kalsium optimal səviyyədə olur.

Mikroorqanizm fəaliyyəti: Faydalı bakteriya və göbələklər aktiv şəkildə işləyir.

2.2 Turş Torpaq Sevən Bitkilər

pH 4.5 – 5.5: Azaliya, qara qızılgül, böyürtkən və bəzi dekorativ bitkilər.

pH 5.5 – 6.5: Fıstıq, çay bitkiləri və bəzi meyvə ağacları.

Xüsusi ehtiyaclar: Bu bitkilər dəmir və alüminiumu daha yaxşı mənimsəyir.

Təbii habitat: Meşə torpaqlarını və yüksək yağıntılı əraziləri təqlid edir.

3. pH Tənzimləmə Üsulları

3.1 Turş Torpaq üçün pH Artırma

Əhəng (CaCO₃): Kalsium karbonat ən geniş istifadə olunan material, yavaş və uzunmüddətli təsir edir.

Dolomit: Ca/Mg karbonatı həm kalsium, həm də maqnezium təmin edir.

Odun külü: Sürətli pH artımı üçün istifadə edilə bilər, lakin dozajına diqqət.

Tətbiq qaydaları: Payızda tətbiq edilməli və torpaqla yaxşı qarışdırılmalıdır.

3.2 Alkalin Torpaq üçün pH Azaltma

Elemental kükürd: Yavaş təsirli, uzunmüddətli həll, bakteriyalar tərəfindən turşuya çevrilir.

Ammonium sulfat: Həm azot təmin edir, həm də pH düşürür.

Organik maddələr: Kompost və torr pH-nı yavaş yavaş azaldır.

Gips: Kalsium sulfat natrium problemini həll edir və struktur yaxşılaşdırır.

4. QUMAT KOMBİ MİX və pH Balansı

4.1 Hümik Turşuların Buffer Təsiri

pH buferləyici təsir: Hümik və fülvik asidlər pH dəyişikliklərini yumşaldır və balanslaşdırır.

Kelatlaşdırma: Mikroelementləri kelatlaşdıraraq müxtəlif pH səviyyələrində əlçatan edir.

Katiyon mübadiləsi: Torpaq kolloidlərinin katyon tutma qabiliyyətini artırır.

Mikroorqanizm dəstəyi: pH balansını qorumağa kömək edən faydalı bakteriyaları stimullaşdırır.

4.2 Praktik Tövsiyələr

Mütəmadi test: İldə ən azı 2 dəfə (bahar və payız) pH ölçülməlidir.

Tətbiq vaxtı: pH düzəldicilər tətbiq edildikdən 2-3 həftə sonra QUMAT istifadə edilməlidir.

Doza tənzimləməsi: Ekstrem pH səviyyələrində QUMAT dozası 20-30% artırılmalıdır.

Monitoring: Bitki inkişafı və torpaq sağlamlığı daimi olaraq izlənməlidir.

Torpaq pH-nın düzgün idarə edilməsi məhsuldar kənd təsərrüfatının təməlidir. QUMAT KOMBİ MİX öz buffer xüsusiyyətləri ilə pH dəyişikliklərinin mənfi təsirlərini azaldır və optimal qidalanma şəraitini uzun müddət saxlayır. Düzgün pH idarəetməsi ilə həm torpaq sağlamlığı, həm də məhsul keyfiyyəti əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşır.

Torpaq mikrobiomu milyardlarla mikroorqanizmdən ibarət olan və bitki sağlamlığı üçün həlledici önəm daşıyan gizli ekosistemdir. Bu canlılar olmadan hətta ən keyfiyyətli torpaq da məhsuldar ola bilməz.

1. Torpaq Mikrobiomu – Həlledici Ekosistem

1.1 Mikroorqanizm Növləri

Bakteriyalar: Azot fiksasiyası və qida elementlərinin çözülməsində əsas rol oynayır. Rhizobium və Azotobacter kimi bakteriyalar azot fiksasiya edir.

Göbələklər: Fosfor və su mənimsənməsinin artırılmasında mühüm rol oynayır. Mikorizal göbələklər bitki kökləri ilə simbioz yaradır.

Protozoa: Nutrient dövriyyəsinin tənzimlənməsində və digər mikroorqanizmlərin balanslanmasında rol oynayır.

Qurdlar və digər fauna: Torpaq strukturunun yaxşılaşdırılması və organik maddələrin parçalanmasında əsasdır.

2. Faydalı Funksiyalar

2.1 Organik Maddələrin Çözülməsi

Nutrient dövriyyəsi: Mikroorqanizmlər organik maddələri parçalayaraq bitkilər üçün əlçatan elementlər əmələ gətirir.

Hümik maddələrin formalaşması: Orqanik maddələrin parçalanması zamanı hümik və fülvik turşular əmələ gəlir.

Enzim fəaliyyəti: Mikrobiyal enzimlər torpaqda kimyəvi reaksiyaları sürətləndirir.

Karbohidrat və protein parçalanması: Mürəkkəb molekullar sadə elementlərə çevrilir.

2.2 Torpaq Strukturunun Qorunması

Agregat formalaşması: Mikrobsel polisaxaridlər torpaq hissəciklərini birləşdirərək davamlı strukturlar yaradır.

Su infiltrasiyası: Yaxşı torpaq strukturu suyun torpaq dərinliklərinə nüfuzunu artırır.

Havalandırma yaxşılaşması: Mikroorqanizm fəaliyyəti torpaqda gözenəklik artırır.

Eroziya müqaviməti: Güclü agregatlara malik torpaq eroziyaya qarşı daha davamlıdır.

2.3 Mikoriza Əlaqələri

Fosfor mənimsənməsi: Mikorizal göbələklər bitki köklərinin fosfor qəbul səthini 1000 dəfə artırır.

Su qəbulu: Xüsusilə quraqlıq dövrlərində su mənimsənməsini əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırır.

Stress müqaviməti: Mikoriza bitkilərin xəstəlik və stress faktorlarına qarşı müqavimətini artırır.

Kök sistemi genişlənməsi: Göbələk hifləri kök sisteminin effektiv sahəsini böyük dərəcədə artırır.

3. Mikrobiomun Zənginləşdirilməsi

3.1 Kompost və Biochar Tətbiqi

Su tutumunun artırılması: Organik maddələr torpağın su tutma qabiliyyətini əhəmiyyətli dərəcədə artırır.

Mikrobiom qidalanması: Kompost mikroorqanizmlər üçün uzunmüddətli qida mənbəyidir.

Strukturlaşma: Organik maddələr torpaq strukturunu yaxşılaşdırır və agregat formalaşmasını stimullaşdırır.

Biochar faydaları: Karbon saxlayır və mikroorqanizmlərin yaşayış mühitini uzun müddət saxlayır.

3.2 Örtük Bitkiləri (Cover Crop)

Azot fiksasiyası: Leguminoz örtük bitkiləri atmosfer azotunu torpağa bağlayır.

Torpaq örtüyü: Eroziyanın qarşısını alır və torpaq temperaturunu tənzimləyir.

Mikrobiom qidalanması: Kök ekssudatları faydalı mikroorqanizmləri stimullaşdırır.

Biomüxtəliflik: Müxtəlif bitki növləri mikrobiyal müxtəlifliyi artırır.

3.3 Minimal İşləmə (No-till)

Struktur qorunması: Torpaq işləməsi olmadıqda mikroorqanizm yaşayış sahələri qorunur.

Mikrobiom saxlanması: Mexaniki müdaxilələrin azalması mikroorqanizm populasiyasını qoruyur.

Ekoloji balans: Təbii ekosistemi pozmadan kənd təsərrüfatı aparılır.

Karbon tutumu: Torpaq karbonunun atmosferə çıxmasının qarşısı alınır.

4. QUMAT KOMBİ MİX və Mikrobiom Dəstəyi

4.1 Hümik Maddələrin Mikroorqanizmlərə Təsiri

Mikrobiyal stimulasiya: Hümik və fülvik turşular faydalı bakteriyaların artımını stimullaşdırır.

Enzim aktivasiyası: Mikrobiyal enzimlərin fəaliyyətini artıraraq nutrient dövriyyəsini sürətləndirir.

Chelatlama təsiri: Mikroelementləri mikroorqanizmlər üçün əlçatan edir.

pH buffer təsiri: Mikroorqanizmlərin optimal yaşayış şəraitini təmin edir.

Torpaq mikrobiomunun sağlamlığı və aktivliyi davamlı kənd təsərrüfatının əsasıdır. QUMAT KOMBİ MİX öz hümik maddələri ilə mikroorqanizmləri stimullaşdırır və torpaq ekosisteminə uzunmüddətli dəstək verir. Faydalı mikroorqanizmlərin dəstəklənməsi və qorunması həm ekoloji, həm də iqtisadi baxımdan uğurlu nəticələr verir.

Torpaq duzlaşması dünya üzrə kənd təsərrüfatı torpaqlarının 20%-ni təsir edən ciddi problemdir. Bu problem həm məhsuldarlığı azaldır, həm də uzunmüddətli torpaq degradasiyasına səbəb olur.

1. Duzlaşmanın Səbəbləri

1.1 Aşırı Suvarma və Zəif Drenaj

Suvarma problemi: Duru suyun qalmaması və duzların yuxarı təbəqəyə çıxması əsas səbəbdir.

Zəif drenaj: Su stagnasiyası və duzların torpaq səthində yığılması böyük problemdir.

Kapillyar hərəkət: Dərin su səviyyələrindən yuxarıya doğru duz daşınması baş verir.

Buxarlanma intensivliyi: Su buxarlanır, duzlar isə torpaqda qalır və konsentrasiya artır.

1.2 İqlim və Coğrafi Amillər

Yüksək buxarlanma: Quru və isti iqlim şəraitində su buxarlanması duz konsentrasiyasını artırır.

Az yağış: Duzların yuyulmaması üçün kifayət qədər təbii yağış olmaması.

Coğrafi vəziyyət: Dəniz sahillərinin yaxınlığı və yer altı su mənbələrinin duzluluğu.

Nöqsanlı su keyfiyyəti: Suvarma suyunun özündə duz tərkibinin yüksək olması.

2. Duzlaşmanın Törətdiyi Problemlər

2.1 Bitki Sağlamlığına Təsir

Kök sistemində zədələnmə: Kök çıxışı çətinləşir, su və qida mənimsənməsi əhəmiyyətli dərəcədə azalır.

Su stress: Duz bitkilərin su qəbulunu çətinləşdirir və quraqlıq simptomları yaradır.

Yarpaq yanması: Yüksək duz konsentrasiyası yarpaq kənarlarında yanma simptomları yaradır.

Böyümənin ləngiməsi: Bitki inkişafı yavaşlar və məhsuldarlıq əhəmiyyətli dərəcədə azalır.

2.2 Torpaq Strukturuna Təsir

Torpaq sıxlaşması: Yüksək natrium səviyyəsi torpaq hissəciklərinin sıxlaşmasına səbəb olur.

Havalandırma problemləri: Sıx torpaq struktur oksigen hərəkətini məhdudlaşdırır.

Su infiltrasiyasının azalması: Su torpaq dərinliklərinə nüfuz edə bilmir.

Agregat dağılması: Torpaq strukturu pozulur və eroziya riski artır.

3. Həll Yolları və Mübarizə Üsulları

3.1 Drenaj Sistemləri

Drenaj kanalları: Əsas və yan drenaj kanalları torpaqdan artıq suyu və duzları çıxarır.

Periodik yuyulma: Duz səviyyəsinin aşağı təbəqələrə süzülməsi üçün mütəmadi yuyulma tətbiq edilir.

Su menecmenti: Suvarma cədvəlinin optimallaşdırılması və drenaj ilə balansın qorunması.

Azərbaycanda tətbiq: Mil-Mugan və Şirvan düzənliklərində drenaj sistemləri uğurla istifadə olunur.

3.2 Duz Tolerant Bitkilər

Arpa və buğda: Nisbətən yüksək duz toleransına malik taxıl bitkiləridir.

Pambıq: Orta səviyyədə duz toleransına malikdir və duzlu torpaqlarda yetişdirilə bilər.

Aspir və günəbaxan: Duz şəraitinə uyğunlaşma qabiliyyəti yüksək olan yağlı bitkilər.

Halofitlər: Qara sığır otu, şorbalıq kimi təbii olaraq duzlu torpaqlarda böyüyən bitkilər.

3.3 Gips və Biochar Tətbiqi

Gips (CaSO₄): Kalsium sulfat natrium ionlarını əvəz edərək torpaq strukturunu yaxşılaşdırır.

Biochar tətbiqi: Karbon əsaslı material torpağın su tutma qabiliyyətini artırır.

Kalsium təchizatı: Gips natrium problemini həll edərək torpaq agregasiyasını bərpa edir.

Uzunmüddətli təsir: Bu üsullar torpaq keyfiyyətini uzun müddət yaxşılaşdırır.

4. QUMAT KOMBİ MİX və Duzlaşma Problemi

4.1 Hümik Maddələrin Anti-Salinlik Təsiri

Stress müqaviməti: Hümik və fülvik turşular bitkilərin duz stressinə qarşı müqavimətini artırır.

Katiyon mübadiləsi: Zərərli natrium ionlarının kalsium və maqnezium ilə əvəz edilməsinə kömək edir.

Kök sistemi gücləndirilməsi: Güclü kök sistemi duzlu şəraitdə daha yaxşı fəaliyyət göstərir.

Chelatlama: Vacib mikroelementləri duzlu mühitdə belə əlçatan edir.

4.2 Tətbiq Strategiyaları

Artan doza: Duzlu torpaqlarda QUMAT dozası 30-50% artırılmalıdır.

Daha tez-tez tətbiq: Hər 7-10 gündə bir tətbiq duz stresini azaldır.

Damcı suvarma ilə: QUMAT-ı damcı suvarma sistemi ilə vermək ən səmərəli üsuldur.

Digər metodlarla kombinasiya: Gips, drenaj və tolerant bitkilər ilə birlikdə istifadə optimal nəticə verir.

Torpaq duzlaşması ilə mübarizə mürəkkəb və uzunmüddətli prosesdir. QUMAT KOMBİ MİX öz hümik maddələri ilə bu prosesdə dəyərli dəstək verir və bitkilərin duz stressinə qarşı müqavimətini artırır. Düzgün drenaj, tolerant bitki seçimi və QUMAT kimi keyfiyyətli gübrələrin kombinasiyası duzlaşma probleminin həllində ən səmərəli yanaşmadır.